هنرمند اوکراینی آلا هورسکا (Alla Horska) در به طور فعال بر ضد جنایات مقامات شوروی علیه روشنفکران اکراینی مبارزه می‌کرد ده‌ها اثر موزاییکی و نقاشی شگفت‌انگیز خلق کرد. به همین دلیل، در کشور اکراین او را اغلب "روح شصتی‌ها" می‌نامند.

آلا هورسکا متعلق به گروه شصتی‌ها بود. این نامی است که در اوکراین به گروه هنرمندان دهه ۱۹۶۰ داده می‌شود که با خلاقیت خود اصول رئالیسم اجتماعی را رد می‌کنند و از اینکه آثار هنری خود (نقاشی، شعر، نمایشنامه و غیره) در خدمت منافع مقامات شوروی خودداری می کنند.

رئالیسم سوسیالیستی یک جنبش هنری است که جهان‌بینی مفهومی از جامعه سوسیالیستی را ارائه کرد. آثار هنری که در این سبک خاص تصور می‌شد به شدت تحت‌تأثیر الزامات سیاسی بود و هنرمندان مجبور به استفاده از فرم های مدون و زبان هنری مورد نیاز مقامات بودند. فضای کمی برای تنوع هنری، زیبایی شناسی آزاد، یا منحصر به فرد بودن بالای نقاشی‌ها یا اشعار باقی نمانده بود. هنر به این دلیل فرمول‌بندی شد که تنها یک کارکرد داشت – خدمت به منافع قدرت.

شصتی‌ها بخشی از جنبش مخالف بودند. آن‌ها نه تنها از حق آزادی در خلاقیت هنری و هویت آن دفاع می‌کنند، بلکه توسعه زبان و فرهنگ اوکراینی به عنوان یک کل را الزامی می‌دانند. بنابراین، این گروه از هنرمندان پایه‌های احقاق حقوق مردم اوکراین را برای کشور خود پایه‌گذاری کردند.

ایده شصت‌یها پدیده‌ای ضد فرهنگی است که با اقتدار رسمی مخالف است. مقامات شوروی این امر را برنمی‌تابیدند. این فقط در مورد ممنوعیت فعالیت خلاق در ملاء عام نبود. در برخی موارد، همه چیز بسیار جدی‌تر بود. شصتی‌ها مورد تعقیب قرار می‌گرفتند و برای بازجویی احضار می‌شدند، برخی دستگیر شدند و اغلب به مستعمرات کیفری فرستاده شدند. آن‌ دسته‌ای هم که به نافرمانی ادامه می‌دادند معمولاً حذف فیزیکی می‌شدند.
 

اما آلا هورسکا نترس بود. شجاعت او فقط در هنر ظاهر نشد. او یکی از سازندگان و توسعه دهندگان مراکز زندگی ملی بود. او به همراه واسیل استوس، واسیل سیموننکو و ایوان سویتلیچنی در سال ۱۹۶۰ باشگاه جوانان خلاق معاصر را در شهر کیف تأسیس کرد. آن‌ها با هم نقاشی‌هایی را به نمایش گذاشتند، نمایشنامه‌ را اجرا کردند، شعر خواندند و از همه و همه چیزهایی که توسط مقامات شوروی حذف شده بود نام بردند. فرهنگ و تاریخ اوکراین در همان نقطه جان تازه‌ایی گرفت. 

پس از اینکه هنرمندان و سایر مخالفان در سال ۱۹۶۲ یک گور دسته جمعی را در بیکیونیا در منطقه کیف کشف کردند (اشاره به قربانیان NKVD) فعالیت‌های حقوق بشری آلا هورسکا به سرعت افزایش یافت. او در تظاهرات شرکت کرد. زندانیان سیاسی از او کمک خواستند و مخالفان اغلب در آپارتمان او پناه می‌گرفتند. همه اینها منجر به درخواست از مقامات شوروی با نامه اعتراضی ۱۳۹ شد که خواستار توقف آزار و شکنجه مخالفین می‌شد و آلا هورسکا نیز آن را امضا کرد.

البته نه فعالیت‌های هنری و نه فعالیت‌های حقوق بشری هورسکا نتوانست از دید مقامات غافل بماند. آپارتمان این هنرمند دائما کنترل ‌می‌شد، تلفن او شنود می‌شد و هر قدم او زیر نظر گرفته می‌شد. او بارها توسط کا گ ب ( پلیس امنیت شوروی) مورد بازجویی قرار گرفت و اما هربار از همکاری با مقامات سر باز زد. 

هورسکا و اطرافیانش خود را آماده می‌کردند تا دیر یا زود دستگیر شوند. این هنرمند نترسید و تمام تلاش خود را برای محافظت از فرهنگ اوکراین و افرادی که برای ایجاد آن تلاش کردند انجام داد. اما هیچکس برای اتفاق بعدی آماده نبود - هورسکا به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسید. تحقیقات کامل هرگز انجام نشد و این پرونده به عنوان خشونت خانگی بسته شد. با این حال، تناقضات زیادی در این پرونده وجود داشت که نشان می‌داد این پرونده کاملا ساخته شده است. هم خانواده هورسکا و هم گروه اجتماعی طرفدار او مطمئن بودند که قتل او توسط کا گ ب انجام شده است.

البته مانند بسیاری از هنرمندان در آن زمان آلا هورسکا فعالیت هنری خود را با خلق آثار هنری آغاز کرد که در واقع با زیبایی‌شناسی رژیم مطابقت داشتند. اما حتی در ابتدا هم می‌توان دید که هیچگاه از اطاعت کورکورانه و پیروی از نسخه ترسیم شده توسط مقامات حزبی و تبلیغاتی نبود و آثار او همیشه صمیمیتی عمیق داشت و سرشار از عشق بود.

او در آثار هنری اولیه خود با موضوعات مختلف کار می‌کرد و نقاشی‌هایی را خلق می‌کرد که متناسب با سیستم فکری و ایدئولوگ شوروی بود.

اما با گذشت زمان، این هنرمند بیشتر مسحور روح و ایده‌های فرهنگ اصیل اوکراینی شد. البته مقامات شوروی این امر را به هیچ عنوان نمی‌پذیرفتند.

به عنوان مثال، در سال ۱۹۶۴ هورسکا، همراه با چند هنرمند دیگر یک پنجره شیشه‌ای رنگی به نام شوچنکو مادر در سرسرای دانشگاه کیف خلق کردند. تاراس شوچنکو شاعر اوکراینی قرن نوزدهم است و به نماد مبارزه برای آزادی مردم اوکراین تبدیل شد. اثر هنری از نظر ایدئولوژیک خصمانه بوده و توسط نیروهای شوروی از بین رفت. در نتیجه هورسکا از اتحادیه هنرمندان اخراج شد. اگرچه او برای یک سال عضویت خود را تمدید کرد؛ با این حال او دوباره از این اتحادیه اخراج شد.

هورسکا با همکاری هنرمندان دیگر ده‌ها اثر موزاییک فانتزی خلق کرد.
 

آن‌ها با رنگ‌های روشن می‌درخشند و طرح‌های ساده اما جذاب را به تصویر می‌کشند. همانطور که مشاهده می‌شود این آثار موزاییکی شامل پرندگان و درختان زیبا، ماهی‌ها و جانوران خارق العاده به همراه خورشید درخشان و بادهای چرخان هستند. با این حال، بسیاری از ایده‌ها برای موزاییک‌ها به عنوان طرح باقی ماندند یا توسط نیروهای شوروی نابود شدند. متاسفانه سرنوشت برخی از این آثار بی‌نظیر موزاییکی در حال حاضر نامعلوم است، زیرا بسیاری از آن‌ها در شهرهایی قرار دارند که توسط نیروهای نظامی روسیه به شدت بمباران می‌شوند.
 

هورسکا در نقاشی‌های خود کاملاً از ایده‌های رئالیسم سوسیالیستی فاصله می‌گیرد. بوم‌های نقاشی او با طرح‌های آوانگارد، که ژانری خارج از هنر رسمی بود نفس می‌کشید.
 

آلا هورسکا تنها چهل و یک سال داشت که زندگی او به طرز غم‌انگیزی کوتاه شد. او یک شوهر و یک پسر خردسال از خود به جای گذاشت.

تشییع جنازه او در هفتم دسامبر ۱۹۷۰ به یک کمپین مقاومت مدنی تبدیل شد. همکاران او - منتقد ادبی یوگن سورستیوک، شاعر واسیل استوس، مدافع حقوق بشر ایوان ژل و فعال مدنی اولس سرگینکو در این مراسم سخنرانی کردند. برای برگزاری این رویداد از سوی کمیسیون تحقیق مجوز صادر نشد و همه کسانی که در این مراسم صحبت کردند مدتی بعد دستگیر شدند. دو سال پس از مرگ این هنرمند، دستگیری‌های دسته جمعی در میان روشنفکران اوکراینی آغاز شد. در نتیجه این طوفان دستگیری‌ها برای برخی آغاز پایان بود. به عنوان مثال، ایوان سویتلیچنی منتقد ادبی و واسیل استوس شاعر هر دو دستگیر شدند و زندگی هر دو در نتیجه اسارت در زندان‌های شوروی به پایان رسید.

منبع: dailyartmagazine.com