عشق در هنر : هنرِ عشق

عشق در طول تاریخ از جمله موضوعاتی است که توجه بسیاری از هنرمندان با ذهنیت‌های گوناگون را به خود مشغول کرده است. این مفاهیم عاشقانه که در سبک‌های مختلف به تصویر کشیده شده، در تعداد بیشماری از رسانه‌ها ارائه شده است و بارها و بارها بینندگان را مجذوب خود می‌کند.

با توجه به این اصل که تعداد بسیاری نمونه دال بر اهمیت موضوع عشق در دنیای هنر موجود است، ما در این مقاله سعی کردیم که تعدادی از آثار هنری که به ویژگی‌های عشق از زوایای جدیدی پرداخته‌اند و معانی تازه‌ای را برای این واژه ترسیم کرده‌اند بپردازیم.

کوپیدو Cupid

کوپیدو، پسر ونوس که نماد عشق است و به مهم‌ترین عضو روز ولنتاین بدل شده است. این پیکره مرمری رومی، که قدمت آن به قرن ۱ میلادی برمی‌گردد، از یک نمونه برنزی که توسط مجسمه‌ساز یونانی لوسیپوس (Lysippos) در قرن ۴ قبل از میلاد خلق شده بود ساخته شده است و خدای جوان عشق را در حال کشیدن کمان مشهور خود نشان می‌دهد. 

کلودیو کورسی (Claudio Corsi)، متخصص آثار باستانی شرکت کریستیز در رابطه با این تندیس کوپیدو می‌گوید «در این اثر دنیایی از انتظار نهفته است؛ این که کوپیدو تیرش را برای چه کسی آماده می‌کند؟ این اثر برای من شهادتی است بر شیفتگی ما با قدرت پایدار، غیر قابل انکار و نامیرای عشق.»

بدون عنوان (عاشقان کامل) Untitled 

برای قرن‌ها هنرمندان سعی داشتند که در آثارشان لحظه عاشق شدن را ترسیم کنند. فلیکس گونزالس تورس (Felix Gonzalez Torres) در سال ۱۹۹۱ اثر «بدون عنوان (عاشقان کامل)» (Untitled - Perfect Lovers) خود را ارائه کرد که یکی از معدود آثاری است که می‌خواهد عشق را با شکوه ناقص خود بازنمایی کند. این اثر که از دو ساعت بزرگ و ارزان که با باتری کار می‌کنند تشکیل شده و هر دو بر روی یک زمان تنظیم شده‌اند. اما نکته جالب زمانی است که باتری یکی از این دو ساعت زودتر از دیگری از کار می‌افتد و قبل از اینکه مجدداً تنظیم شود و دوباره به تراز برگردد آرام آرام از دیگری عقب می‌ماند. استعاره‌ای تکان دهنده و قدرتمند نه تنها برای گذشت زمان، بلکه برای ماهیت غالباً ناقص و در عین حال ماندگار عشق. 

هیولا The Beast

جیم داین (Jim Dine)، هنرمند پاپ آرت آمریکایی در رابطه با روز ولنتاین گفته «از بچگی این روز را دوست داشتم، نه بخاطر اینکه عاشق بودم، بلکه رنگ قرمز این روز را دوست داشتم.» او در دهه شصت میلادی سعی می‌کرد تا پرتره‌ای از خود نقاشی کند به شکلی که اجزا صورتش در آن نباشد و تنها احساسات او را بیان کند. او شکلی را می‌خواست که نماد خلاقیت و اشتیاق او باشد: «الگویی برای احساسات من.» داین قلب را انتخاب کرد و برای بیش از نیم قرن از این شکل در بسیاری از آثارش بهره برد. اثر هیولا یک نسخه وهم‌آور و پر جنب و جوش با رنگ قرمز است که ضربان زندگی در آن جریان دارد. 

زوج کنگویی  The Congolese Couple

رویارویی با یک اثر هنری تا این حد مهربان و صمیمی در هنر کنگو شگفت‌انگیز است. این فیگورها، در حالی که دستانشان روی شانه‌های یکدیگر قرار گرفته است، یک زوج زیبا با احساس وحدت و همدلی را نشان می‌دهند. برونو کلیسنس (Bruno Claessens)،‌ مدیر اروپایی بخش آفریقا و اقیانوسیه کریستیز می‌گوید «این نوع مجسمه‌های کنگویی با جامعه لِمبا (Lemba) مرتبط بود و دیدگاه آن‌ها به ازدواج پایدار را به عنوان یکی از نیازهای یک زندگی موفق بیان می‌کند.»

عشاق The Lovers

سوررئالیسم زمین‌بازی برای زوایای تاریک عشق است که توسط بسیاری از هنرمندان از جمله سالوادور دالی (Salvador Dali)، آندره ماسون (Andre Masson)، پول دلوو (Paul Delvaux) و رنه ماگریت (Rene Magritte) مورد بررسی قرار گرفته است. در اثر عشاق از رنه ماگریت هنرمند تمرکز را بر روی سرِ زن و مردی که از زیر یک چادر سفید یکدیگر را می‌بوسند قرار داده است. در این اثر جایگاه مرد کمی محکم‌تر و مسلط‌‌‌تر است و خمیدگی‌های سرهای پیچیده شده در پارچه شکلی قلب مانند به خود گرفته است. آیا ماگریت جنبه‌هایی از عشق مانند عدم شناخت و درک واقعی دیگری و ارتباط عشق و مرگ را در این اثر نمایش داده است؟ جواب این سوال در نوع برداشت ما از اثر نهفته است. 

از پنجره From Window

مجموعه «از پنجره ۱۹۷۴» متعلق به هنرمند ژاپنی ماساهیسا فوکاسه (Masahisa Fukase) است. این مجموعه از کتاب عکس‌های فوکاسه جمع‌آوری شده. یک پروژه سیزده ساله که تنها سوژه آن همسر فوکاسه است. وقتی یوكو (Yohko) هر روز از خانه خود بیرون می‌رود، هم از لذت فوکاسه لذت می‌برد و هم از توجه او خفه می‌شود، در حالی كه فوكاسه از پنجره از او عکس برمی‌دارد، یوکو لبخند می‌زند، می‌چرخد یا اخم می‌كند. زمانی که یوکو در سال ۱۹۷۶ ماساهیسا را ترک می‌کند او با همین هیجان شروع به عکاسی از کلاغ‌ها می‌کند و این روند را تا زمانی که دوباره ازدواج می‌کند ادامه می‌دهد. اما فوکاسه در سال‌های پایانی عمر خود به کما می‌رود و یوکو به مدت بیست سال بر بالین او حاضر می‌شود. یوکو می‌دانست که فوکاسه هیچ‌گاه از کما برنخواهد گشت اما اعتقاد داشت ماساهیسا بخش بزرگ و انکار نشدنی از زندگی اوست. 

عشق Love

از اوایل دهه هفتاد میلادی تندیس‌های عشق از رابرت ایندیانا (Robert Indiana) از تمامی شهر‌های بزرگ دنیا سردرآورد. با اینکه امروزه این تندیس و نوشته نماد روز عشاق و ولنتاین شده اما در ابتدا هدف هنرمند بیشتر متوجه خلق نمادی برای روز کریسمس بود.  در حقیقت ایده ایندیانا طرحی بسیار آشنا از حروف سراف بود که کلمه «عشق» (LOVE) را ترسیم می‌کرد و برای کارت پستال‌های سال نو میلادی موزه هنرهای مدرن بود. رابرت ایندیانا که یک مسیحی معتقد بود نشانه‌هایی از باورهای مذهبی خود را نیز در این طرح گنجاند. او در نامه‌ای به یک مجموعه‌دار آثار هنری گفت « و کلمه عشق به شکل پاک‌نشدنی بر پیشانی هر‌کدام از ما نقش بسته، با جمله‌‌ای کمی متفاوت مثل "خدا عشق است"؛ بر روی تک تک دیوارهای خانه‌ها در محله مِری بِیکر اِدی (Mary Baker Eddy) تا انتهای جهان» با گذر زمان مجسمه‌های ایندیانا هویت تازه خود را پیدا کردند با اینکه این هنرمند فقید رابطه عشق و نفرت را با اثر خود تجربه می‌کرد. او در مصاحبه‌ای گفت «این یک ایده فوق‌العاده بود و در عین حال یک اشتباه بسیار بد». با این حال این تندیس تا سالیان به عنوان نمادی برای عشاق شناخته خواهد شد. 

منبع: tate.org - christies.com - mymodernmet.com